Mariken of Nieumeghen

A Middle Dutch story of Mariken who lived near Nijmegen and spent seven years with the devil

Mariken lived near Nijmegen with her uncle, the priest Gijsbrecht. One day she has to go to the market in Nijmegen. Because it is a long walk, she will spend the night with her aunt in Nijmegen. But just that day, her aunt had an argument with some women about the arrest of Duke Arnold of Gelre by his son Adolf. Her aunt is still furious when Mariken knocks on her door, she scolds her and even accuses Mariken of having a relationship with her uncle. She slams the door closed and Mariken is left on the street.

What should she do now? It's already dark, she can't walk home anymore. Mariken prays for help, and she's so desperate that she doesn't care whether God or the devil comes to help her. The devil hears her prayer and appears to her in the guise of a certain Moenen, complete with a festering eyeball. Moenen promises to teach Mariken all the languages and the seven liberal arts. But Mariken must then change her name, because it resembles the name of Saint Mary too much. The devil doesn't like that! Mariken is also no longer allowed to make the sign of the cross. She then changes her name to Emmeken: little M. Together they leave for 's-Hertogenbosch, to travel on to Antwerp after a few days.

In Antwerp, Moenen and Mariken lead a sinful life. Only after seven years does Mariken return to Nijmegen, where she sees a play preformed on the market. In this game, Masscheroen, a lesser devil, asks God why He forgives the people. Mariken repents and appeals to God's mercy. This makes Moenen angry. He lifts her up to the top of Stevens Tower and throws her down, but Mariken survives the fall! Her uncle Gijsbrecht stood among the spectators and prayed for her. Gijsbrecht manages to expel Moenen by reciting a Bible passage.

Mariken seeks forgiveness for her sins and therefore goes with her uncle to a high cleric in Nijmegen. However, he does not dare to give absolution, living in sin with the devil for seven years, that is too much for him. Mariken and her uncle then travel to the Bishop of Cologne, who cannot help her either. So, they travel together to the Pope in Rome. Moenen is after them and tries to kill Mariken, but they manage to reach the Pope in time.

Mariken is given three iron rings around her neck and arms by the Pope. These will not fall off until her sinful life is forgiven. She withdraws to the White Women's Monastery in Maastricht, where after years of penance, the Archangel Gabriel comes to free her from the rings. Mariken then lives another two years and dies in peace around the year 1500. After her death, the three rings are hung over her grave.

---

Dutch Manuscript

Mariken woonde in de buurt van Nijmegen bij haar oom, de priester Gijsbrecht. Op een dag moet ze naar de markt in Nijmegen. Omdat het ver lopen is, zal ze bij haar tante in Nijmegen overnachten. Maar haar tante had net die dag ruzie gehad met een paar vrouwen over de arrestatie van hertog Arnold van Gelre door zijn zoon Adolf. Haar tante is nog steeds woedend als Mariken bij haar aanklopt, ze scheldt haar de huid vol en beschuldigt Mariken er zelfs van een relatie met haar oom te hebben. Ze slaat de deur dicht en Mariken staat op straat.

Wat moet ze nu? Het is al donker, ze kan niet meer naar huis lopen. Mariken bidtom hulp, waarbij ze zo wanhopig is dat het haar niet uitmaakt of God of de duivel haar komt helpen. De duivel hoort haar gebed en verschijnt aan haar in de gedaante van een zekere Moenen, compleet met etterende oogbal. Moenen belooft Mariken alle talen en de zeven vrije kunsten te leren, maar niet de necromantie. Mariken moet dan wel haar naam wijzigen, want Mariken lijkt te veel op de naam van de heilige Maria. Dat vindt de duivel niet fijn! Mariken mag ook geen kruisteken meer maken. Daarop verandert ze haar naam in Emmeken: kleine M. Samen vertrekken ze naar 's-Hertogenbosch, om na een paar dagen door te reizen naar Antwerpen.

In Antwerpen leiden Moenen en Mariken een zondig leven. Pas na zeven jaar keert Mariken terug naar Nijmegen, waar ze op de markt een wagenspel ziet. In dit spel vraagt Masscheroen, een onderduivel, aan God waarom Hij de mensen vergeeft. Mariken krijgt berouw en doet een beroep op Gods barmhartigheid. Hierdoor wordt Moenen kwaad. Hij tilt haar de lucht in, tot aan de top van de Stevenstoren en gooit haar naar beneden, maar Mariken overleeft de val! Haar oom Gijsbrecht stond namelijk tussen de toeschouwers en heeft voor haar gebeden. Gijsbrecht weet Moenen te verdrijven door het uitspreken van een Bijbelpassage.

Mariken zoekt vergiffenis voor haar zonden en gaat daarom samen met haar oom naar een hoge geestelijke in Nijmegen. Deze durft echter geen absolutie te geven, zeven jaar in zonden leven met de duivel, dat is voor hem te veel. Mariken en haar oom reizen vervolgens naar de bisschop van Keulen, die haar ook niet kan helpen. Dus trekken ze samen naar de paus in Rome. Moenen zit hen op de hielen en probeert Mariken te doden, maar het lukt hen om de paus te bereiken.

Mariken krijgt van de paus als straf drie ijzeren ringen om haar hals en armen. Deze zullen pas afvallen als haar zondige leven is vergeven. Ze trekt zich terug in het Wittevrouwenklooster in Maastricht, waar na jaren van boetedoening de aartsengel Gabriël haar komt verlossen van de ringen. Daarna leeft Mariken nog twee jaar en sterft in vrede omstreeks het jaar 1500. Na haar overlijden worden de drie ringen boven haar graf gehangen.